«Διατροφικές διαταραχές: σκέψεις – συναισθήματα και διατροφική συμπεριφορά»

Γενικές πληροφορίες

Η πρώτη αυτόματη σκέψη που περνάει από το μυαλό όλων όταν ακούσουν ή διαβάσουν τον όρο «διατροφική διαταραχή» σχετίζεται απλά και μόνον με πιθανά προβλήματα σχετικά με την κατανάλωση τροφής. Στην πραγματικότητα, μια τέτοιου είδους διαταραχή μεταφράζεται ως το σύμπτωμα κάποιων βαθύτερων προβλημάτων που πιθανόν αντιμετωπίζει ένα άτομο και διεισδύει σε όλες τις πτυχές της ζωής του. Τα αίτια που προκαλούν επεισόδια διατροφικής διαταραχής είναι πιθανό να είναι βιολογικά – ψυχολογικά και κοινωνικά. Ίσως το πιο σοβαρό ψυχολογικό αίτιο για την υιοθέτηση και εκδήλωση μιας τέτοιας συμπεριφοράς είναι η λανθασμένη διαχείριση των αρνητικών συναισθημάτων!

Φράσεις που πληγώνουν . . .

Πολύ συχνά, το οικογενειακό, φιλικό ή επαγγελματικό περιβάλλον ενός ατόμου που υποφέρει από κάποια διατροφική διαταραχή εκφράζεται με διάφορα καυστικά σχόλια ή χρησιμοποιεί λανθασμένα χαρακτηρισμούς σχετικούς με τη διατροφή, προκειμένου να παρακινήσει τον πάσχοντα να κάνει κάτι δραστικό και αποτελεσματικό για την ζωή του! Δυστυχώς, τέτοιου είδους «ατάκες» πυροδοτούν αρνητικά συναισθήματα στο άτομο και μια ιδιαίτερα αντιδραστική συμπεριφορά! Ποια είναι τα αρνητικά συναισθήματα που προκαλούν οι παρακάτω φράσεις?

Αρνητικά Φορτισμένα Σχόλια	Συναισθήματα
«Μπορείς να καθίσεις κάτω και να φας σαν φυσιολογικό άτομο?»	Αν ήταν τόσο εύκολο θα το έκαναν! Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν βαθύτερα συναισθηματικά θέματα τα οποία εμποδίζουν τα άτομα αυτά να τρώνε σωστά! Τέτοιες φράσεις δυναμώνουν τις ενοχές τους και τους προκαλούν ακόμη πιο έντονη ανάγκη για αυτοτιμωρία!
«Πως έγινες έτσι? Είσαι χάλια!»	Τα άτομα που πάσχουν από δ.δ. έχουν ήδη εμμονή με το σώμα τους και σχόλια τέτοιου είδους επιβεβαιώνουν την αρνητική αυτό-εικόνα τους. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να αποφεύγουμε σχόλια και αυστηρές κριτικές σχετικά με την εμφάνιση τους.
«Δεν βλέπεις ότι καταστρέφεις την οικογένειά μας?»	Τέτοιου είδους σχόλια δεν παρακινούν θετικά τα άτομα που υποφέρουν. Αντίθετα, τους προκαλούν μεγαλύτερη ενοχή και είναι πολύ πιθανό να τους σπρώξουν πιο βαθιά στο πρόβλημά τους.
«Αν πιστεύεις ότι εσύ είσαι χοντρή, φαντάζομαι πως θα θεωρείς εμένα… παχύσαρκη,ε?!»	Τα άτομα που πάσχουν από δ.δ. έχουν διαστρεβλωμένη εικόνα του δικού τους μόνον σώματος και όχι των άλλων! Άρα, σχόλια σχετικά με μεγέθη και βάρη καλό θα είναι να αποφεύγονται!
«Μακάρι να είχα την αυτοσυγκράτησή σου! Προσπάθησα να περιορίσω το φαγητό αλλά …κανένα αποτέλεσμα! Πες μου, ποιο είναι το μυστικό σου?»	Τα δ.δ. άτομα δεν περιορίζουν το φαγητό επειδή το θέλουν, αλλά επειδή νιώθουν πως έτσι πρέπει να κάνουν!
«Σου εγγυώμαι ότι αν ξεκινήσεις θεραπεία αυτή τη στιγμή, σε 6 μήνες θα είσαι περδίκι!»	Δεν είναι σωστό να βάζουμε χρονικές προθεσμίες στη θεραπεία και την αποκατάσταση οποιουδήποτε ασθενούς! Ο καθένας χρειάζεται το χρόνο του! Φράσεις σαν και αυτή προκαλούν έντονο εσωτερικό άγχος, πίεση και ανασφάλεια ως προς το πώς θα διαχειριστούν τυχόν υποτροπή! Η αποκατάσταση χρειάζεται χρόνο, υπομονή και επιμονή!
«Τι μπορεί να σκέφτονται οι φίλοι σου για σένα?»	Τέτοιου είδους σχόλια προκαλούν συναισθήματα ενοχής και ντροπής με αποτέλεσμα να οδηγούν σε ακόμα πιο έντονα μυστικοπαθείς συμπεριφορές και να αποτρέπουν το άτομο να ζητήσει βοήθεια.
«Το κάνεις για να τραβήξεις την προσοχή μας?»	Και βέβαια όχι! Άλλωστε αυτός είναι και ο λόγος που τα άτομα που υποφέρουν από δ.δ. προσπαθούν να κρύψουν καλά αυτό που βιώνουν! Η διαταραγμένη σχέση τους με το φαγητό είναι ένας τρόπος να ανταπεξέλθουν στον έντονο συναισθηματικό τους πόνο!
«Πως θα κυκλοφορήσεις μαζί μου έτσι, που μοιάζεις σαν σκελετός?»	Ένα τέτοιο σχόλιο πραγματικά θα μπορούσε να συντρίψει ένα άτομο που υποφέρει από δ.δ. Τα άτομα αυτά έχουν ήδη πολύ χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτο-εικόνα και ακούγοντας ή νιώθοντας ότι κάποιος ντρέπεται για αυτούς τότε το αυτό-συναίσθημά τους υποβαθμίζεται ολοένα και περισσότερο! Αυτό που χρειάζονται πραγματικά είναι επιβεβαίωση και αποδοχή και σε καμία περίπτωση, απόρριψη και εξευτελισμό!

Τρώω . . . για να μη νιώθω?!

Ποια είναι, άραγε, η ψυχολογία των ατόμων με διατροφική διαταραχή? Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες που οδηγούν στην γέννηση μιας τέτοιας συμπεριφοράς?

1. τα άτομα νιώθουν να καταπνίγονται από αρνητικά συναισθήματα τα οποία αντιλαμβάνονται ως πιθανό κίνδυνο για τη ζωή τους. Τέτοια συναισθήματα συνήθως είναι ο φόβος, η μοναξιά, ο θυμός, η ενοχή, το άγχος και το stress, ο πόνος, η συναισθηματική αναστάτωση…

2. για το λόγο αυτό, προσπαθούν να τα αποφύγουν…

3. υιοθετώντας κάποια διατροφική διαταραχή η οποία φαντάζει ως ένας αποτελεσματικός και «βολικός» τρόπος διαχείρισης ή/και αλλαγής των συναισθημάτων αυτών

4. συνήθως, τα συναισθήματα αυτά προσπερνούν απαρατήρητα, είναι όμως υπαρκτά!

5. με τον καιρό, η δυσλειτουργική διατροφική συμπεριφορά γίνεται πιο σημαντική και χρήσιμη διότι μετατοπίζει την προσοχή του ατόμου από αυτό που «νιώθει» σε αυτό που «τρώει». . .

6. το φαγητό και η διαταραγμένη διατροφική συνήθεια αποτελεί, πια (όσο παράδοξο και οξύμωρο κι αν ακούγεται!) το εργαλείο εκείνο με το οποίο το άτομο μπορεί να αποφύγει τα δυσάρεστα συναισθήματά του ή τουλάχιστον, να μειώσει την έντασή τους.

7. με άλλα λόγια, το άτομο έχει την ικανότητα να αλλάζει τα συναισθήματά του μέσω μιας συμπεριφοράς (στη συγκεκριμένη περίπτωση, τρώγοντας!).

Επιπλέον:

8. Κάποια τρόφιμα αυξάνουν τα επίπεδα ενδορφίνης τα οποία, με τη σειρά τους, δημιουργούν μια ευχάριστη αίσθηση ευτυχίας και ικανοποίησης.

9. Η τροφή προσφέρει την αίσθηση της πληρότητας και αυτή, με τη σειρά της, συσχετίζεται άμεσα με την αίσθηση της άνεσης. Τα θετικά συναισθήματα, λοιπόν, παραγκωνίζουν τα αρνητικά!

Αξιολογήστε

τη διατροφική σας συμπεριφορά !

Το τεστ που ακολουθεί αποτελεί ένα βοήθημα, συγκεκριμένα για όσα άτομα νιώθουν ότι μπορεί να έχουν διατροφικές διαταραχές. Περιλαμβάνει ερωτήσεις οι οποίες επικεντρώνονται σε συμπεριφορές και συναισθήματα που συνήθως εντοπίζονται στα άτομα αυτά. Σκοπός του τεστ δεν είναι να διαγνώσει αν υπάρχει διατροφική διαταραχή αλλά να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε και να αξιολογήσετε τη σχέση σας με την τροφή σας.

Ερωτηματολόγιο

-Απέχεις καθημερινά σε υπερβολικό βαθμό από το φαγητό?

-Συνηθίζεις, ενώ έχεις καταναλώσει μεγάλη ποσότητα τροφής, να προκαλείς έμετο?

-Νιώθεις ότι χάνεις τον έλεγχο όταν τρως?

-Νιώθεις πιο ισχυρός/ή και ότι έχεις τον έλεγχο των πραγμάτων, όταν καταφέρνεις να απέχεις από το φαγητό?

-Ξεσπάς στο φαγητό, καταναλώνοντας υπερβολικές ποσότητες τροφής, όταν διακατέχεσαι από αρνητικά συναισθήματα, όπως θυμό και λύπη?

-Νιώθεις συχνά ότι δεν σου αξίζει να τρως?

-Γνωρίζεις τις θερμίδες που περιέχουν οι τροφές που καταναλώνεις?

-Νιώθεις ότι μπορείς να έχεις τον έλεγχο μόνον σε ό,τι αφορά στην διατροφή σου και στο βάρος σου?

-Πιστεύεις ότι είσαι παχύς/ιά ακόμα και όταν όλοι σου λένε το αντίθετο?

-Νιώθεις ότι πρέπει να είσαι τέλειος/α σε ό,τι κάνεις?

-Χρησιμοποιείς καθαρτικά, χάπια διαίτης ή διουρητικά ως μέθοδο ελέγχου βάρους?

-Γυμνάζεσαι για να κάψεις θερμίδες και όχι για να είσαι υγιής και σε φόρμα?

-Είσαι μυστικοπαθής σε ό,τι αφορά στις διατροφικές σου συνήθειες?

-Θυμώνεις όταν κάποιος αμφισβητεί ή κριτικάρει τις διατροφικές σου συνήθειες?

-Μετά τα γεύματά σου, νιώθεις ενοχές?

-Νιώθεις ότι το μυαλό σου φορτώνεται με αρνητικές σκέψεις, όπως, ότι είσαι παχύς/ιά, άσχημος/η, ανάξιος/α κ.α.?

-Συνηθίζεις να αποφεύγεις κοινωνικές εκδηλώσεις επειδή θα υπάρχει άφθονο φαγητό?

-Σκέφτεσαι διαρκώς το φαγητό?

-Πιστεύεις ότι η ζωή θα είναι τέλεια και ότι εσύ θα είσαι ευτυχισμένος/η μόνον αν χάσεις βάρος?

-Διακατέχεσαι από ένα έντονο και διαρκή φόβο μήπως πάρεις βάρος?

-Νιώθεις ντροπή για τις διατροφικές σου συνήθειες και τη διατροφική σου συμπεριφορά?

-Νιώθεις ότι, οτιδήποτε κι αν κάνεις, δεν θα είναι ποτέ αρκετό?

-Πιστεύεις ότι μπορεί να έχεις μια διατροφική διαταραχή?

(Ερωτηματολόγιο των Colleen Thompson and Michelle Comeau)

Αν έχεις απαντήσει «ΝΑΙ» σε τρεις ή και περισσότερες από τις παραπάνω ερωτήσεις τότε, θα ήταν καλό να επισκεφτείς κάποιον ειδικό και να συζητήσεις ανοιχτά μαζί του αυτά που σε απασχολούν σχετικά με τη διατροφή σου, τα συναισθήματά σου, τις σκέψεις σου και τη διατροφική σου συμπεριφορά.

Καλό θα είναι να μην ξεχνάμε ότι είμαστε, εκ φύσεως, συναισθηματικά όντα και κάθε προσπάθεια παρεμπόδισης της εκτόνωσης των συναισθημάτων μας αποτελεί παραβίαση ή/και ακύρωση μιας εγγενούς ανάγκης μας! Προτίμησε, λοιπόν, να τα εκφράζεις παρά να τα αποφεύγεις γιατί αποτελούν πηγή ζωής και όχι απειλή!

Πηγή :